Johannes in retroland

Archive for October, 2005

Het Gemeentemuseum Helmond presenteert van 9 oktober 2005 tot en met 15 januari 2006 de eerste museale overzichtstentoonstelling van Avati. Wereldliteratuur van schrijvers als Steinbeck, Faulkner, Salinger, Caldwell en Moravia werd door hem ooit voorzien van een aantrekkelijke cover. Dankzij een unieke combinatie van persoonlijkheid en schilderkunstig talent, wordt James Avati gezien als de beste paperback-omslagenschilder van de tweede helft van de twintigste eeuw.
De tentoonstelling ‘James Avati: King of Paperbacks’ omvat circa 90 schilderijen, 20 schetsen, 50 zwart-wit foto’s, 150 paperbacks en een videodocumentaire.

Paperbacks
Gedurende de zogeheten paperbackrevolutie van de jaren 50 van de vorige eeuw werden in Amerika literaire boeken verkocht in ‘softcover’-edities met een miljoenenoplage. Zo bereikte de echte literatuur een nieuw publiek, dat niet gewend was een roman te lezen. Realistische illustraties op de covers werden gebruikt om de aandacht van het publiek te trekken. Avati was de eerste en de beste van deze paperback-illustratoren. Zijn collega’s noemen hem dan ook de “King of the Paperbacks”.
De afgelopen 25 jaar zijn Avati’s originele schilderijen voor een belangrijk deel gered uit de opslagruimten van de Amerikaanse uitgevers, zoals Signet, Avon, Dell en Bantam. Tegenwoordig mogen we deze schilderijen als echte kunstwerken beschouwen.

Massacultuur
Avati werkte in de jaren 50 vooral voor de New American Library, de uitgever van Signet Books, goedkope herdrukken van kwaliteitsliteratuur voor een groot publiek. Als geen ander slaagde Avati erin op zijn omslagschilderijen de essentie van een literair verhaal (‘the guts of the story’) uit te beelden. Daarmee werden de beelden van Avati een belangrijk bestanddeel van de massacultuur uit die jaren.

De beelden van Avati zijn eerder verhalen dan schilderijen; geen letterlijke illustraties van de tekst, maar de visuele samenvatting ervan. Avati’s figuren zijn herkenbare individuen bijeengebracht in intieme situaties. We letten op hun uitdrukkingen, houdingen en gebaren, hoe hun kleren zitten, de rommel op de bank, de etensresten, de achterbuurt die door het raam zichtbaar is; het verhaal zit in al die elementen. De schilderijen hebben evenveel diepgang als de literaire verhalen waarvoor ze de verpakking vormden. Zijn hoofdpersonen zijn de komische landarbeiders uit het werk van Erskine
Caldwell, of de verarmde adel van William Faulkner, of de Ierse immigranten in de sloppen van Chicago als beschreven door James Farrell. De omslagen van Avati zijn tevens de eerste massaal gereproduceerde illustraties van het leven van zwarte Amerikanen, homoseksualiteit, impotentie, overspel en postcoïtale depressie. In veel voorstellingen is de spanning tussen een man en een vrouw haast voelbaar. Ieder schilderij van Avati is doortrokken van zijn dromen, verlangens en zijn emoties.
Avati schildert mensen van vlees en bloed, die we zo tegen het lijf kunnen lopen. Of zoals zijn collega, de illustrator Stanley Meltzoff, hem omschreef: ‘Avati is a naturalist painting us with our suspenders down’. Hij geldt als de tegenpool van de grote Amerikaanse illustrator Norman Rockwell.

Biografie
Avati heeft het grootste deel van zijn werkzame leven in de staat New Jersey gewoond. Hij werd op 14 december 1912 geboren in Bloomfield, als zoon van een Schotse moeder en Italiaanse vader. Hij bracht zijn kinderjaren door in Little Silver en studeerde aan de Princeton universiteit. In 1940 trouwde hij met Jane Hammell, dochter van een illustratrice en een art director, en vestigde zich in Red Bank. Na de Tweede Wereldoorlog probeerde hij als illustrator in zijn onderhoud te voorzien. In 1949 maakte hij zijn eerste omslagen voor paperbacks (Bantam Books en Signet Books). Hij werd al snel een van de succesvolste en best betaalde omslagillustratoren van zijn tijd. Maar anders dan zijn collega’s, die dit werk hoogstens enkele jaren deden om geld te verdienen, heeft Avati zijn verdere leven niets anders gedaan. Na zijn ‘gouden periode’ bij de New American Library (1949-1955) bleef hij pocketomslagillustraties maken; in de jaren 60 vooral voor Bantam Books, in de jaren 70 vooral voor Avon Books, en daarna voor alle andere grote paperbackuitgeverijen, waaronder Pocket Books, Fawcett, Dell en Ballantine.
James Avati is tweemaal getrouwd geweest en heeft acht kinderen. Zijn oudste dochter Alexandra (Zan) poseerde dikwijls voor foto’s die als basis dienden voor zijn schilderijen. Het liefste gebruikte Avati onprofessionele, gewone mensen als model. Als die modellen zich ongemakkelijk voelden, kwam dat goed uit, want het was vaak die ongemakkelijkheid die Avati wilde uitbeelden.
In 1989 verhuisde hij naar Californië, waar hij op zijn oude dag voor zijn plezier landschappen en portretten heeft geschilderd. Op 27 februari 2005 overleed hij in zijn woonplaats Petaluma (Californië).

Monografie
Tegelijk met de tentoonstelling verschijnt nu de eerste monografie over James Avati. The Paperback Art of James Avati van Piet Schreuders telt 192 pagina’s met meer dan 300 illustraties. Het boek kost 29,50 euro.

James Avati: King of Paperbacks
Schilderijen, schetsen, foto’s, paperbacks, film: een retrospectief (1949 – 1980)
9 oktober 2005 – 15 januari 2006, Boscotondohal

Concept en samenstelling van deze tentoonstelling:
Gemeentemuseum Helmond i.s.m. Piet Schreuders.

Bron: gemeentemuseumhelmond.nl en cubra.nl